Onderweg naar de Brexit (5): Roep om nieuw onafhankelijkheidsreferendum

LEUSDEN John Spijkerman rijdt een jaar lang links. Hij reist door het Verenigd Koninkrijk om te horen hoe de bewoners tegenover de Brexit staan. Voor de Leusder Krant doet hij maandelijks verslag van iets wat hij op zijn pad tegenkomt.

Zes weken reis ik inmiddels alweer rond in Schotland. Ik ben eerst langs de westkust gereden en toen richting Inverness. Daar moest ik begin augustus zijn om een grote landbouwshow bij te wonen in Muir of Ord. Landbouwshows zijn een uitstekende manier een inkijkje te krijgen in de agrarische ziel van landen als Ierland en Schotland. Naast de laatste technische snufjes op agrarisch vlak, zit er ook een sterk folkloristisch aspect aan deze evenementen. Pluimvee, maar ook schapen en koeien worden onderworpen aan allerlei keuringen en er worden ook prijzen uitgereikt. In Muir of Ord is er zelfs een wedstrijd schapen scheren.

Voor mij is het een uitstekende manier om in contact te komen met politici. In Noord-Ierland had ik partijleider Robin Smith van de Ulster Unionists al geïnterviewd op een landbouwshow in Omagh. En in het Schotse Muir of Ord ontmoet ik minister Maree Todd. Met haar praat ik onder meer over Schotse onafhankelijkheid en over een mogelijke tweede onafhankelijkheidsreferendum. Het eerste referendum werd in 2014 gehouden. Zo'n 55 procent van de Schotten stemde toen tegen onafhankelijkheid. Maar sindsdien is er veel veranderd. Brexit heeft de Schotse onafhankelijkheidsstrijd nieuw leven ingeblazen. Na het verloren onafhankelijkheidsreferendum waren veel Schotten teleurgesteld. Ze hadden het gevoel dat onafhankelijkheid weer ver weg was. Maar de roep om een tweede onafhankelijkheidsreferendum, IndyRef2, klinkt na Brexit weer luider. Het Verenigd Koninkrijk, inclusief Schotland stapt na Brexit uit de Europese Unie. En dat terwijl 62,5 procent van de Schotten in de EU wilde blijven. Voor minister Maree Todd is dit het zoveelste bewijs dat er in Westminster niet naar Schotland wordt geluisterd. Volgens haar is een tweede onafhankelijkheidsreferendum onvermijdelijk. Alleen kan ze nog niet aangeven wanneer dat wordt gehouden.

Alhoewel peilingen aangeven dat een meerderheid nog steeds tegen is, is het gros van de Schotten die ik gesproken heb voor een onafhankelijk Schotland. Maar ik ben natuurlijk nog niet in het zuiden geweest waar een ruime meerderheid tegen onafhankelijkheid stemde. Volgens de voorstanders van onafhankelijkheid zijn de media de grote boosdoener en verspreiden zij angst. Ouderen zouden na onafhankelijkheid hun pensioen verliezen, Schotland zou de Pond niet meer kunnen gebruiken en een onafhankelijk Schotland zou niet toegelaten worden tot de EU. Daardoor durven de Schotten niet voor onafhankelijkheid te stemmen, zeggen de voorstanders. Vooral de BBC, eens synoniem voor onafhankelijk nieuws, moet het ontgelden en wordt beschuldigd 'bevooroordeeld' te zijn.

Op 18 augustus bezoek ik een grote onafhankelijkheidsmanifestatie in Dundee, waar in 2014 een ruime meerderheid voor onafhankelijkheid stemde. Er lopen 12.000 Schotten mee. Ik zie een enorme vlaggenzee, met veel Saltires, blauwe Schotse vlaggen met kruis. Maar er zijn ook geel-rode Lion Rampants, de staande leeuw van de Schotse koningen. Ook zie ik opmerkelijk veel Catalaanse vlaggen.

Het is een vrolijke manifestatie met doedelzakmuziek. De enige dissonant is een twintigtal unionisten die in Dundee achter hekken enthousiast met Union Jacks staan te zwaaien. Zij vinden dat de unie met Engeland, Wales en Noord-Ierland alleen maar positief is voor Schotland. Hun aanwezigheid laat zien waar het bij de strijd om onafhankelijkheid om gaat en wat ook de tegenkrachten zijn. De demonstranten zijn niet onder de indruk. Onder luid enthousiasme wordt de bijeenkomst afgesloten in Magdalen Green.