,,Het jongerenwerk bruiste in die tijd''

LEUSDEN De Leusder Krant bestaat 50 jaar. In een serie artikelen blikken we terug op de achter ons liggende decennia. Maar we willen ook vooruit kijken. Vandaag staat -net als veertien dagen geleden- het jeugd- en jongerenwerk, dat zich sinds 1980 sterk ontwikkelde, centraal.

Daan Bleuel 

Na de brand in het jongerencentrum ‘De Geut’ aan de Zwarteweg (juni 1992; zie ook de Leusder Krant van 31 juli) maakte het Leusdense jeugd- en jongerenwerk een stevige crisis door. ,,Crisis? Het lag op zijn kont, kun je wel zeggen!’’ Frits Ringers spreekt met stemverheffing als hij dat zegt. ,,We konden niet wachten tot De IJsbreker open kon.’’ Ringers, die tientallen jaren de spil in het Leusdense jongerenwerk was, kreeg in die periode net zijn aanstelling als jeugd- en jongerenwerker van de gemeente. Daarvoor was hij al voorzitter van het bestuur van ‘De Geut’.

AANSTELLING De aanstelling van Ringers, als opvolger van Roy Robbemond, leidde overigens ook tot kritiek. In de Leusder Krant van 7 maart 1990 liet bestuurslid Bokkers van De Til weten niet blij te zijn met diens komst. Volgens De Til laadde Ringers met zijn aanstelling de schijn van belangenverstrengeling op zich, omdat hij tot die tijd voorzitter van het Geut-bestuur was. Dat zou partijdigheid of de schijn daarvan in de hand kunnen werken.

De controverse kon niet geheel los gezien worden van het feit dat zich in die jaren tussen De Til en De Geut een soort rivaliteit ontwikkelde. Met name De Til zag zijn onaantastbaar geachte positie in Leusden langzaam maar zeker afbrokkelen door de opkomst van het niet-confessionele jeugd- en jongerenwerk rond de Geut. Hoe chaotisch en weinig professioneel die ontwikkeling zich bij tijd en wijle ook voltrok. Hoewel de gemeente daar op aan drong, zou De Til zich uiteindelijk ook niet aansluiten bij het jongerenwerk in De IJsbreker. Daarin verenigden zich ‘De Geut’ en JUID uit Leusden-Zuid. Ringers is daar nu relativerend over: ,,Ik had met Bokkers en De Til in de jaren daarna een uitstekende verstandhouding.’’

VERLOEDERING Volgens Ringers verslechterde de situatie rond de Geut snel en verliep de overgang naar De IJsbreker daardoor uiteindelijk niet vloeiend, maar hortend en stotend: ,,De verloedering van de oude boerderij aan de Zwarteweg ging samen met de verloedering van de bezoekers. Er was in Leusden in die tijd een groep lastige jongeren die echt aandacht nodig had. Die verziekten de boel grondig. Er werden ramen ingegooid en andere vernielingen aangericht. Bij één incident werden er zelfs molotov-cocktails naar binnen gegooid. Feitelijk was De Geut in 1991 al onbewoonbaar. De vrijwilligers vonden het op een gegeven moment dan ook welletjes. Ze zeiden tegen me ‘Frits, Puddingpop en het Bouwdorp willen we nog wel doen, maar meer niet’.’’

Erg lang duurde de crisis niet. In 1993 werd het fraaie, goed toegeruste nieuwe gebouw in de nabijheid van het Burgemeester Buiningsportpark in gebruik genomen. Ringers: ,,Wij hadden de plannen voor De IJsbreker gemaakt. Daarin werden we trouwens stevig, enthousiast en deskundig ondersteund door ambtenaar Marcel Pellikaan. Toen de politiek dat plan omarmde en het benodigde budget van 1,2 miljoen gulden beschikbaar stelde, sprak wethouder Evelien Blom de gedenkwaardige woorden ‘maar jij moet het gaan doen, Frits’.’’ Daardoor kreeg Ringers als directeur meteen een veel steviger positie in het jeugd- en jongerenwerk.

En daarmee brak een periode aan waarin het jeugd- en jongerenwerk alle gelegenheid kreeg zich volop te ontwikkelen. Ringers: ,,We kwamen in die beginjaren in een enorme flow terecht. Er was een goede interne structuur en we onderhielden uitstekende contacten, bijvoorbeeld met politie en justitie. Die verstandhouding was heel goed. We ondersteunden bureau HALT. Jongeren die een taakstraf kregen, konden die bij De IJsbreker uitvoeren. Sneed het mes ook nog eens aan twee kanten.’’

HONGARIJE Ringers: ,,Het jongerenwerk bruiste in die tijd. Dat kwam mede door de vele dwarsverbanden naar allerlei geledingen van de lokale samenleving.’’ Hij geeft een paar voorbeelden, zoals de rol die De IJsbreker vervulde in de Vriendschapsband die Leusden met een aantal Hongaarse gemeenten onderhield. ,,Ik ben destijds door voorzitter Jan Hondelink benaderd. Na een aantal verkennende reizen was de inschatting van het bestuur van de ‘stedenband’ dat met name de contacten tussen de jeugd daar en hier het meest kansrijk zou zijn. Daarom werd ik uitgenodigd in het bestuur plaats te nemen.’’

Hij denkt met veel plezier aan die tijd terug: ,,Met Puddingpop, de kaderweekends en Bouwdorp waren de uitwisselingen met Hongarije de hoogtepunten in mijn carrière’’, zegt Ringers. ,,Het was heel nuttig om Leusdense jongeren te laten zien hoe het elders reilde en zeilde. Niet alleen om culturele verschillen te ervaren, maar ook om te zien hoe goed we het -materieel gezien- in Leusden hebben. Ik heb met plezier aan die uitwisselingen meegewerkt, ook al waren het erg intensieve gebeurtenissen die fysiek veel van je vroegen. Je werkte rond dat soort projecten gemakkelijk 60 tot 80 uur per week. Soms meer. Dan was je ook echt kapot! Na zo’n week ging ik er dan ook vaak even tussenuit. Dat leverde me hier de bijnaam ‘Vakantieman’ op, maar geloof me, die compensatie-uren waren echt niet gestolen!’’

PUDDINGPOP Ook het Puddingpop-festival, dat in 1986 voor het eerst en in 2017 voor het laatst op de concertagenda stond, beschouwt Ringers als een hoogtepunt in zijn loopbaan. ,,Dat was elk jaar weer een krachttoer. We hadden een trouwe achterban van zo’n 700 man. Maar we hadden ongeveer het dubbele aantal bezoekers nodig om uit de kosten te komen.’’

Ringers vertelt dat Puddingpop zich ook landelijk een eigen positie verwierf. ,,Artiesten kwamen hier graag en boden zich soms zelf aan!’’ Hij noemt de Amsterdamse band Tröckener Kecks dat op eigen verzoek het één na laatste optreden in de afscheidstoernee in Leusden gaf. ,,Op voorwaarde dat we ze boerenkool van Hans van Hamersveld te eten gaven!’’, voegt Ringers daar lachend aan toe.

Hij wijst op de rol van programmeur Edwin de Wilde die jaren bouwde aan een goede reputatie in kringen van impresario’s. ,,Ik realiseerde me dat toen hij eens belde met de manager van Candy Dulfer. Haar moeder regelde de optredens. Maar toen ze de telefoon opnam was het meteen ‘Hé Edwin, alles goed met je?’ ‘Ze kennen ‘m wel’, dacht ik toen.’’ ,,En een beetje mazzel moet je soms ook hebben’’, vertelt Frits. ,,Dan boek je maanden van tevoren een onbekende, maar veelbelovende zangeres. Maar die krijgt ineens een enorme hit. En dan heb je zomaar superster Anouk als hoofdact op je affiche.’’

VAN HAMERSVELD Pater Moeskroen, De Dijk, Golden Earring; ook die bands kwamen naar Leusden en waren enthousiast over de entourage in en rond De IJsbreker. ,,Het licht en geluid waren echt van topkwaliteit’’, aldus Ringers. ,,Dat hebben we vooral te danken aan Hans van Hamersveld (die in december 2016 plotseling overleed).’’ Van Hamersveld was beheerder in De IJsbreker. Ringers: ,,Maar veel meer dan dat. Hans was niet alleen handig, hij kon ook uitstekend onderhandelen. We kregen bij de bouw een inrichtingsbudget van -geloof ik- 50.000,= gulden. Maar er zat binnen een paar jaar voor tonnen aan spullen in het gebouw. Ik herinner me dat we samen naar naar bedrijven gingen. Als ze Hans zagen, doken de mensen bij wijze van spreken al weg achter de toonbank. Zij wisten gewoon ‘dit gaat ons geld kosten’. Hans was heel creatief. Kon met weinig middelen veel doen. Hij was ook charismatisch naar de klussende vrijwilligers.’’

Ringers betreurt het dat Puddingpop kort na zijn vertrek ophield te bestaan. ,,Aan de andere kant; het werd ook steeds moeilijker om je te handhaven. Het aantal festivals -ook in de regio- is de afgelopen jaren enorm gegroeid. En dat heeft ook zijn effecten op de kosten die je moet maken om goede acts naar je eigen festival te halen. En grote namen zijn toch nodig om het publiek te verleiden een toegangskaartje te kopen.’’

BOUWDORP Met het Bouwdorp had Ringers in eerste instantie niet zoveel. ,,Ik ben meer van het jongerenwerk en minder van de jeugd’’, zegt hij knipogend. Maar de vrijwilligers vonden het juist wel fijn leuk om te doen. ,,En later ben ik het ook gaan waarderen. Ik kwam er bijvoorbeeld hele leuke moeders tegen. Ik heb er nog goede contacten aan overgehouden’’, zegt hij, breed grijnzend.

De samenwerking met de ijsbaan, op het aanpalende Jan Banninkpark, liep vooral in de jaren negentig van de vorige eeuw geolied. ,,Toen waren er ook nog regelmatig winters waarin volop geschaatst kon worden’’, herinnert Ringers zich. Met de vrijwilligers van De IJsbreker werd de exploitatie van de ijsbaan deskundig georganiseerd. De goede relaties met het bestuur van de ijsvereniging werden treffend onderstreept door een trieste gebeurtenis. Ringers: ,,Wilt Komrij, die bestuurslid was bij de ijsvereniging, overleed in 2013 na een lang ziekbed. Maar hij wilde dat het condoleren na afloop van de begrafenis in De IJsbreker zou plaatsvinden. Dat hebben we natuurlijk maar al te graag gedaan.’’

KONINKLIJKE ONDERSCHEIDING De dood speelde de afgelopen jaren meerdere keren een emotionele hoofdrol. Het overlijden van Hans van Hamersveld hakte er in 2016 stevig in. Ringers: ,,Een jaar eerder moesten we ook heel onverwacht afscheid nemen van Ed Glas, die 23 jaar een soort supervrijwilliger was.’’ Maar hoogtepunten waren er ook. Zoals de Koninklijke onderscheiding die Chris Wessels opgespeld kreeg, als waardering voor zijn vrijwilligerswerk.

Zelf merkte Ringers dat de vele jaren van intensief werken fysiek en mentaal hun tol gingen eisen. ,,Misschien is dat ook een beetje mijn eigen schuld geweest’’, kijkt hij terug. ,,Maar ik vond dat ik als eindverantwoordelijke nauw betrokken moest zijn bij belangrijke gebeurtenissen. Dus was ik dag en nacht bij de voorbereidingen van Puddingpop. En dus ging ik mee met uitwisselingen naar Hongarije. Dat waren -door slaapgebrek en niet te vergeten drank- regelrechte uitputtingsslagen. En ik merkte dat het steeds meer tijd kostte om de accu weer op te laden.’’

AFSCHEID Ringers: ,,Er diende zich ook een natuurlijk moment aan om afscheid te nemen. Het jeugd- en jongerenwerk ging er -na drastische bezuinigingen- heel anders uitzien. De functie van De IJsbreker zou een heel andere worden. Niet meer uitsluitend op jongeren gericht maar op veel bredere doelgroepen. (Ik begrijp trouwens nog steeds niet waarom dat zo nodig Fort33 moest gaan heten. De naam ‘De IJsbreker’ was een ijzersterk merk. Bekend in de hele regio. Dat is gewoon weggegooid. Maar dit terzijde).’’

Op de vraag hoe hij de situatie van vandaag de dag bekijkt, reageert Ringers voorzichtig: ,,Ik kan daar niet over oordelen. Daarvoor overzie ik het te weinig. Ik vind het wel jammer dat de kruisbestuiving tussen de jongeren en de evenementen die rond De IJsbreker plaatsvonden grotendeels weg is. Denk aan Puddinpop, Leusden jazz, de kermis, de vuurwerkshows in de aanloop naar de jaarwisseling en de Triumph-dagen in samenwerking met de Leusdense motordealer Blom. Daar leerden we enorm veel van. In de uitwisselingen met Hongarije hebben we zowel voor onze achterban als de mensen in Hongarije veel kunnen betekenen. Maar wat er in Leusden gebeurt is niet uniek. Je ziet in heel Nederland dat het jongerenwerk wordt geïnstitutionaliseerd. Op tal van plaatsen sluiten jongerencentra. Maar of we daar nou zo blij mee moeten zijn?’’

Reageren? d.bleuel@bdu.nl of leusder.krant@bdu.nl