Waarom werken we zo hard?

De vraag die prof. dr. Govert Buijs stelde in het Zincafé van 25 november 2019 sprak veel mensen kennelijk aan, want theater De Tuin was die avond tot de laatste plaats bezet. Govert Buijs pakte het grondig aan. Hij begon met een antropologisch overzicht van de menselijke geschiedenis. De jagers-verzamelaars aten wat ze te pakken kregen. Pas toen mensen zich gingen vestigen, kwam er ruimte voor uitgebreidere voedselbereiding. Maar ook ruimte voor creativiteit, versieren van het leven (rotstekeningen!). Binnen de groep ontwikkelden zich specialisaties. De eigenschap van de mens om onderling taken te verdelen was, en is nog steeds, een krachtige impuls voor ontwikkeling. Als daarnaast verschillende groepen of zelfs hele steden ook gaan samenwerken, kun je uiteindelijk evolueren naar een economie die niet meer primair gericht is op het eigen belang.

In de lange geschiedenis van de mensheid zijn we aangeland bij een economie die door enorme creativiteit in staat bleek de voedselbehoefte van de explosief gegroeide bevolking bij te houden.

Maar kan de aarde het wel blijven dragen? En op individueel niveau, is er niet te veel sprake van een ‘ratrace’?

Gelukkig zijn er tekenen van een nieuwe economie. Zelfs CEO’s van grote bedrijven besteden daar aandacht aan. Belangrijke elementen zijn dan de balans tussen mens en natuur, een leven lang leren in plaats van de eerste 20 jaar, het ontstaan van bedrijven als coöperaties. Daarbij hoort ook een nieuwe ‘meetkunde’ voor welvaart. Menselijke bloei in plaats van Bruto Nationaal Product of bedrijfswinst. Dan moeten we ‘vreugde’ gaan uitdrukken in maat en getal. Daar lijkt nog wel wat creativiteit voor nodig.