Samuel Lee: ,,Je kunt niet zeggen: ik geloof niet in lucht. Je ademt haar, de lucht ís er. Zo is het, denk ik, ook met God."
Samuel Lee: ,,Je kunt niet zeggen: ik geloof niet in lucht. Je ademt haar, de lucht ís er. Zo is het, denk ik, ook met God." Volzin

‘Je godsbeeld bepaalt je handel en wandel’

3 oktober 2020 om 10:30 Geloof & Zingeving

LEUSDEN ,,God is liefde, maar als je niet in Hem gelooft kom je in de hel.” Toen Theoloog des Vaderlands en pastor Samuel Lee (49) net tot geloof was gekomen was dit zijn overtuiging. Nu ziet Lee dit als een schizofreen godsbeeld, sadistisch zelfs. De weg die volgde bracht hem bij zijn huidige overtuiging, namelijk dat God liefde is. Punt. Zónder een maar.

,,We lezen in de Bijbel dat God ons heeft geschapen naar zijn beeld, maar eigenlijk hebben we God geschapen naar ons beeld. Je creëert een God bij hoe je de wereld wilt zien. Dat doe ik ook onbewust. Dus als we denken dat we over ‘God’ praten, praten we in feite over ons eigen godsbeeld”, steekt Samuel Lee (49), Theoloog des Vaderlands en pastor van een Amsterdamse migrantenkerk, van wal. 

Zijn eigen godsbeeld is dat God ‘allesomvattend’ is. ,,Hij is in de schepping, de kracht waar alles om draait. Tegelijkertijd is God voor mij liefde. Die liefde vind ik overal, in de mens en in de natuur. Het klinkt misschien als een simplistisch godsbeeld, maar het was een grote ontdekkingstocht die mij hier bracht. Bij deze God voel ik mij nu vrij en thuis. Ik zal onderweg blijven, maar tot nu toe zie ik steeds meer God in de ander, de mens én schepping. ‘Creatio ex amore’, schepping vanuit liefde: dat is het fundament waar ik op sta. Dat wanneer God iets heeft geschapen Hij zegt: ‘Het is mooi, het is goed’.”

Dit artikel is een samenwerking met onze mediapartner Volzin. De komende tijd zult u meer van dit soort artikelen lezen op onze website.

Waarom vindt u het onderscheid tussen ‘God’ en ‘godsbeeld’ belangrijk?

,,Onderdeel van godsbeelden zijn de consequenties die ze hebben voor hoe we ons in ons dagelijks leven verhouden tot andere mensen en de wereld. Als ik bijvoorbeeld denk dat God iemand is die zich focust op fouten en straffen, dan heeft dat invloed op mijn relaties. Dan ga ik zo waarschijnlijk ook mijn kinderen opvoeden. Je godsbeeld bepaalt je handel en wandel. Daarbij denken we soms van alles over God te weten, maar met alle respect: onze kennis blijft nihil. De werkelijke theologie is de schepping zelf. We kunnen boeken vol schrijven, talloze bijbelinterpretaties geven, maar uiteindelijk is Gods werkveld de praktijk, het leven zelf. Daarom gaat theologie voor mij verder dan het analyseren en bestuderen van bijbelse teksten, het kan voor mij ook chemie of fysica betekenen – want ook daar zie ik de ziel van God. Als ik God en zijn dynamiek wil naderen moet ik me ook verdiepen in de natuur.” 

Het klinkt misschien als een simplistisch godsbeeld, maar het was een grote ontdekkingstocht die mij hier bracht.

Het was een grote ontdekkingstocht voor u om bij deze God te komen. Hoe zag die eruit?

,,Ik ben opgegroeid in een islamitische wereld waar ik een godsbeeld meekreeg van een strenge God die straft. Toen ik ging puberen werd ik atheïst. Ik had een groot gevoel voor rechtvaardigheid en zag dat het een grote puinhoop was op de wereld, waardoor ik niet anders kon dan concluderen dat God onzin was – iets wat we ons inbeelden. Maar door een bovennatuurlijke ervaring tijdens mijn huwelijksreis ben ik christen geworden. Sindsdien is mijn godsbeeld voortdurend veranderd. Ik heb wat dat betreft een hele reis gemaakt. Eerst dacht ik dat ik een heleboel regels moest volgen en dat ik, als ik daar niet in slaagde, straf kreeg; dat je bijvoorbeeld je tienden moest betalen want anders zou je bril breken of je fiets kapotgaan – dat God je dan terugpakt. God was een liefdevolle en tegelijkertijd straffende God. Ik zat in die tijd hoog in de rangen van de internationale pinksterbeweging. Maar gaandeweg realiseerde ik me dat dit een nogal schizofreen godsbeeld is. Sterker nog: het is een soort sadistische God waar je dan in gelooft. Ik kon me niet langer identificeren met de christenen die in een adem zeiden: ‘God is liefde, maar als je niet in Hem gelooft kom je in de hel’. Ik geloof nog steeds in een oordeel tegen het kwade. Maar ik geloof niet in ‘God is liefde, máár...’. 

U spreekt over een bovennatuurlijke ervaring. Maakt u onderscheid tussen natuur en bovennatuur?

,,Lange tijd wel. Eerlijk gezegd kijk ik er pas sinds vorig jaar zomer anders tegenaan. Ik las toen een boek van Richard Rohr, een franciscaanse priester uit de Verenigde Staten, getiteld: ‘Het Christus mysterie’. Hij heeft een hele universele en inclusieve boodschap en wat hij schrijft is voor mij erg herkenbaar, vooral het God in alles zien. Toen heb ik bewust besloten om niet meer in die dichotomieën te denken. Voor mij is het natuurlijke en bovennatuurlijke nu één, iets wat je niet uit elkaar kunt halen. Dat Griekse dualistische denken dat aan dit onderscheid ten grondslag ligt, forceert je om in hokjes te denken. Voor mij is alles een wonder. Vroeger zag ik alleen wonderen als ik als predikant mensen de handen oplegde waarna ze gingen trillen, schudden, op de grond vielen. Nu zie ik dat het leven zelf een wonder is. Er zijn nog steeds ook wonderlijke dingen die je niet kunt verklaren, maar ik maak daar geen onderscheid meer in.” 

Paspoort
Samuel Lee (49) is Theoloog des Vaderlands en pastor.

- Werd geboren in een welvarend gezin in het Midden-Oosten. Kwam als tiener naar Nederland.
- Studeerde ontwikkelingssociologie in Leiden.
- Bekeerde zich tot het christendom tijdens zijn huwelijksreis.
- Promoveerde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en deed onderzoek naar het christendom in Japan.
- Is sinds 1994 voorganger van de ­onafhankelijke migrantenkerk Jesus Christ Foundation Church in Amsterdam-Zuidoost.
- Is daarnaast directeur van het Center for Theology of Migration aan de Vrije Universiteit.
- Stichtte in 2006 de Foundation ­Academy of Amsterdam, die migranten een kans geeft om onderwijs op academisch niveau te volgen.

Samuel Lee is getrouwd en heeft drie kinderen.

Dit alles zal wel erg gevoelig liggen in de pinksterbeweging.

,,Ja, ik ben niet voor niets geen lid van een georganiseerde pinksterbeweging – behalve dan van een lokale kerk hier in Amsterdam-Oost. Dat is een bewuste keuze, want ik wil vrij mijn gedachten kunnen delen. Daarom ben ik ook geen lid van een politieke partij. Op deze manier zit ik met mijn reis met God niemand in de weg. Het klopt dat ikzelf wel een pinkstergemeente leidt, maar voor mij staat ‘pinkster’ niet voor een denominatie maar voor de ervaring van Pinksteren – en die kan zich overal voordoen. Door er een denominatie van te maken met regels en doctrines is er een risico dat je de kracht van Pinksteren beperkt. Het gaat mij om een Pinksteren, zoals het staat in Handelingen 2: de geboorte van de kerk met de komst van de Heilige Geest, buiten de muren van de gevestigde religie, van de tempel. Daar begint een nieuwe beweging, die van de uitstorting van de Heilige Geest. Waar Jezus God persoonlijk maakte, maakt de Heilige Geest God gemeenschappelijk. Die eerste christenen deelden alles met elkaar, er was geen armoede meer. Er was gelijkheid tussen vrouw en man, voor racisme was er geen plek. Dat noem ik ‘pinkster’ en daarom noem ik mezelf ook ‘pinkster’. Maar als mensen me vragen naar mijn geloof zeg ik dat ik volgeling ben van Jezus. Dat betekent christen-zijn voor mij.”

Ik zeg allemaal mooie dingen over God maar als ik mezelf in deze tijd van ‘corona’ vergelijk met al die mooie mensen in de zorg of in de supermarkt, voel ik me klein

Hoe doet u dat: volgeling van Jezus zijn?

,,Vroeger zou ik zeggen, dat ik daar van alles voor moet doen. Maar nu niet meer, ik doe er niks voor; ik wil er gewoon zijn en in die hoedanigheid mij laten inspireren door Jezus. Ik ben nu theoloog des Vaderlands en daar voel ik mij eerlijk gezegd een beetje ongemakkelijk bij. Ik voel me machteloos. Ik zeg allemaal mooie dingen over God maar als ik mezelf in deze tijd van ‘corona’ vergelijk met al die mooie mensen in de zorg of in de supermarkt, voel ik me klein. Wat dóé ik eigenlijk precies? Ik praat alleen maar, terwijl die supermarktmedewerkers een ziekte riskeren zodat ik boodschappen kan doen. Ik probeer gewoon te leven en in de kleine dingen die ik doe mensen te inspireren. Vroeger was mijn doel om heel veel mensen bij Jezus te brengen, zodat ze niet naar de hel zouden gaan. Daarna wilde ik een succesvolle kerk besturen, een grote man van God zijn. Nu wil ik niet eens meer man van God genoemd worden, dat is zo hoogmoedig. Het enige wat ik nu nog wil is in het moment zijn, en als er dan iemand is die ik kan helpen – dan doe ik dat.” 

Wanneer is het nodig dat iemand anders ú iets geeft? Wanneer is het tijd om te ontvangen in plaats van te geven?

,,Jezus zegt: ‘Heb uw naaste lief als uzelf’. Met andere woorden: je kunt niet van je naaste houden als je niet van jezelf kunt houden. Maar je kunt alleen van jezelf houden wanneer er iemand is die jou liefheeft. Het is dus in het ontvangen dat je kunt geven. Een van mijn levensmotto’s is: ‘Leven is liefhebben en geliefd worden’. Ik heb gelukkig wonderbaarlijk lieve mensen om mij heen die mij die liefde geven. Ik ontvang die liefde, beleef haar en geef haar weer door. Maar wanneer die dynamiek van ontvangen en doorgeven verstoord wordt, ontstaat er een probleem. Wanneer je geen liefde kunt ontvangen, bijvoorbeeld vanwege een moeilijke jeugd, kun je ook moeilijk liefde geven. In plaats daarvan ga je anderen pleasen, dingen doen waarvan je denkt dat anderen daardoor van je gaan houden zodat je toch die liefde kunt krijgen. Daarvan moet je eerst genezen wil je daadwerkelijk liefde kunnen ontvangen en geven.” 

De mensen zijn niet moe van God, maar van het gebruik van de naam van God om een ander iets op te leggen.

Hoe kijkt u als Theoloog des Vaderlands aan tegen de staat van God in Nederland?

,,Je kunt naar de cijfers kijken, maar volgens mij gaat het daar niet om. Eigenlijk gaat er aan deze vraag een andere vooraf: over welke ‘God’, ofwel godsbeeld, heb je het? Ik denk dat de Nederlandse mensen een beetje zat zijn van een vroom religieus godsbeeld. Mensen hebben weinig meer met de kerk en haar regeltjes en doctrines. Tegelijkertijd zie ik bij Nederlanders wel ruimte voor een ánder verhaal over God, waarin liefde en universaliteit centraal staan. Ik heb een atheïstische vriendin met wie ik regelmatig praat over God en zij zegt: als dit het is, sta ik wel open voor het geloof. Ik denk dat een groot deel van de Nederlanders op een bepaalde manier wel in God geloven, maar zich dat niet realiseren. Het is net als de lucht om je heen. Je kunt niet zeggen: ik geloof niet in lucht. Je ademt haar, de lucht ís er. Zo is het, denk ik, ook met God. De mensen zijn niet moe van God, maar van het gebruik van de naam van God om een ander iets op te leggen. Daarin begrijp ik hen helemaal. Als het geloof in God mij tot een bekrompen iemand maakt die anderen afwijst en niets gunt, ben ik liever goddeloos. Maar ik kan mij echt niet voorstellen dat dát het verhaal van God is, waarin niet liefde de boventoon voert maar uitsluiting, geslotenheid en angst voor het onbekende.” 

(de tekst gaat onder de foto verder)


Samuel Lee: ,,Schepping vanuit liefde: dat is het fundament waar ik op sta.” - Volzin

En de zonde, heeft die nog een plek in dit verhaal van universele liefde?

,,Jazeker. Zonde is voor mij daar waar de harmonie tussen mens, schepper en schepping wordt verbroken. Bijvoorbeeld wanneer je de harmonie van de schepping aantast door hebzucht, of wanneer je de relatie met je kind verpest. Zonde is groter dan je niet aan de tien geboden houden. De Japanse schrijver Shusaku Endo heeft eens geschreven: ‘Zonde is wanneer je roekeloos en genadeloos over een ander heenloopt’. Het geloof in God is geen gevoel, het is een bewustzijn. God is er altijd maar openbaart zich in jou, in jouw reis in relatie tot deze aarde en de mensen die je tegenkomt. En als je zondigt? Dan heb je daar vooral jezelf mee. God zelf is, denk ik, een stuk relaxter dan wij denken. Ik ben ervan overtuigd dat God de mens écht een vrije wil heeft gegeven, door er in zijn almacht voor te kiezen om zijn alwetendheid af te leggen – omwille van de liefde. Dat begon al bij Adam en Eva. Dus de vraag ‘waarom doet God niks aan het leed in de wereld’ is irrelevant – dat leed is allemaal het resultaat van ons handelen, onze vrije keus. Open theologie wordt dat wel genoemd: God is almachtig maar Hij kan van zijn macht afzien, net als aan het kruis.”

Nieuwe vormen zullen altijd blijven opduiken en dat is prachtig

Nederland kent meer en meer migrantengelovigen. Wat kunnen we van hen leren?

,,Er zijn bijna 39.000 denominaties op de wereld. De migrantenkerken vallen allemaal onder die 39.000. Daarbij heeft ieder zijn eigen godsbeeld. Er is zoveel verscheidenheid, je kunt ze niet allemaal in een hokje stoppen. Tegelijkertijd kun je je wel laten inspireren door hun levensverhaal, als migrant maar ook als migrantengemeenschap. Hoe gemeenschappen zich ontwikkelen en wortelen in een vreemd land, de vastberadenheid die men laat zien, ook in het elkaar helpen. Dat alles gebeurt omdat ze samen vreemdeling zijn in een ander land. Daarnaast denk ik dat Nederlanders en migranten elkaar cultureel gezien mooi kunnen aanvullen, zodat ieders leven en geloven rijker wordt. Voorheen was er een grote kloof tussen migrantenkerken en conventionele kerken, maar die kloof wordt kleiner. Er worden onderling steeds meer bruggen geslagen. Dit heeft misschien ook te maken met dat westerse christenen en theologen zich beginnen te realiseren dat ook zij fragiel zijn. De kerken lopen leeg, en we hebben elkaar als christenen nodig.” 

Hoe kijkt u aan tegen de toekomst van het christelijk geloof in Nederland?

,,Ik denk dat de samenwerking tussen gevestigde kerken en migrantenkerken erg belangrijk is, wil de kerk een toekomst hebben in Nederland. Maar daarnaast zie ik een andere lijn waar het christelijk geloof de ruimte krijgt: jonge mensen die buiten de kerkmuren handen en voeten geven aan het christelijk geloof. Ook zie ik dat meer en meer mensen openstaan voor het geloof. Dus ik maak me niet zo’n zorgen over de toekomst. Zeker wanneer je bedenkt hoe innovatief en dynamisch het christelijk geloof en de kerk zijn. Dat laat de geschiedenis zien maar ook de huidige coronacrisis. Nieuwe vormen zullen altijd blijven opduiken en dat is prachtig.”

door Elze Riemer

Wat is Volzin?Volzin is een magazine voor religie en samenleving. Volzin beschrijft de levensbeschouwelijke diversiteit in Nederland en organiseert zingevende activiteiten als lezingen, thema-avonden, boekprojecten en een jaarlijkse schrijfwedstrijd. Kijk voor meer informatie op www.volzin.nu

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie