Janny Vos: ,,We moeten weer waarde geven aan wat echt waardevol is.''
Janny Vos: ,,We moeten weer waarde geven aan wat echt waardevol is.'' Ko Groen
Tien jaar Zincafé

Janny Vos: ‘Dit is het. Hier doe ik het voor’

10 december 2020 om 12:30 Mensen

LEUSDEN In 2020 bestaat het Zincafé 10 jaar. Dat wordt deels gevierd met een serie interviews in de Leusder Krant over ‘de zin van het leven’. Eric-Jan Tuininga en Eugeen Baljet gaan daarover in gesprek met tien plaatsgenoten.

Eric-Jan Tuininga en Eugeen Baljet

Stagelopen in Peru als Wageningenstudent en dan ontdekken dat je studie echt zin heeft. Het overkwam Janny Vos 35 jaar geleden. En nog steeds gelooft ze erin: gewasverbetering als antwoord op armoede, honger en ziekte.

Vanwaar je keuze om zo aards te werken?

,,Dat heb ik van huis uit. Geboren in 1962 groeide ik op als boerendochter in Biddinghuizen. Mijn ouders behoorden tot de pioniers in de Flevopolder. Ik wilde ook boer worden. Maar na het vwo ging ik op aandringen van mijn vader naar Universiteit Wageningen: ‘probeer dat eerst maar, boer worden kun je altijd nog’. Dat was het omgekeerde van wat mijn grootvader tegen zijn zoons zei: ‘jullie worden boer en als dat niet lukt kun je altijd nog naar de universiteit’.’’

Hoe kwam je in Leusden terecht?

,,Nadat ik jarenlang in Azië en Afrika mijn vak als onderzoeker, adviseur en opleider had vervuld, wilde CABI dat er ook in Nederland een vestiging zou komen. CABI staat voor Centre for Agriculture and Biosciences. 50 landen zijn lid van deze organisatie die verbetering van voedselproducten nastreeft. Toen de kinderen nog heel jong waren zijn we in Leusden komen wonen. We vonden kantoorruimte op Leusderend en ik wilde niet in een stad wonen. En van hieruit reis ik nog steeds naar allerlei ontwikkelingsgebieden om daar collega’s te helpen bij hun onderzoek en advies aan boeren. Dat reizen stelde me als moeder wel eens op de proef. Gelukkig hebben mijn zoons er volgens hen geen problemen aan overgehouden.’’

Kun je een voorbeeld geven van je werk?

,,In Maleisië stelde ik me ten doel om mijn wetenschappelijke kennis te vertalen naar bruikbare kennis. Plaatselijke voorlichters hielp ik zo bij de verbetering van hun gewassen. Al doende heb ik een meer holistische kijk op de natuur, ja op het hele leven, gekregen: alles hangt met alles samen. Wat is er nodig om een gewas beter te laten groeien en wat zijn de gevolgen daar weer van? Neem bijvoorbeeld het gebruik van chemicaliën. Welke wel en welke niet? In samenwerking met de Europese Unie heb ik er alles aan gedaan om gebruik van het giftige methylbromide te stoppen. Heb daarvoor met mijn unit ook een eervolle onderscheiding gekregen.’’

Je hebt zoveel van de wereld gezien, wat leert het jou?

,,Het werken als westerling in bijvoorbeeld Afrika en Azië levert veel leerstof op. Vanuit onze kijk op de wereld gedragen we ons onbewust superieur. We denken dat we het beter weten, maar in de praktijk blijkt dat er ook een ander weten bestaat, met een eigen geschiedenis en ervaring. Ik moest echt leren luisteren naar de ervaring van plaatselijke landbouwers. Ze hoefden mijn manier van werken niet over te nemen. Ik kon ze beter helpen om hun manier van werken te verbeteren met nieuwe kennis. Andersom heb ik van die andere culturen ook geleerd, bijvoorbeeld dat de natuur ons veel oplossingen kan aanreiken. Ik denk zelfs dat ik er een beter mens van ben geworden.’’

En altijd blijven studeren?

,,Ik begon, door Nederland uitgezonden, in Indonesië met een project, waarbij ik tegelijk aan een promotie kon werken. Dat is toen niet gelukt door de geschiedenis met Oost-Timor. Als Nederlanders waren we ineens ongewenst. Na een Nederlandse periode ben ik in Maleisië verder gegaan met het promotieonderzoek. En op een bepaald moment was ik Dr. Ir. wat betreft de kennis die ik aan boeren kan doorgeven.’’

En toen?

,,Ja, wat heeft dit met zingeving te maken? Ik ben niet meer uitvoerend bezig zoals vroeger. In de rol van manager loop je ook aan tegen de vraag: waar doe ik het nog voor? We richten als mensheid wel onze aandacht richting Mars en Maan, maar lossen het probleem van de armoede en honger niet op. En dat zou wel kunnen. Er is genoeg eten op aarde, maar we geven de voorkeur aan een tiental granen, peulen en knolgewassen, terwijl er nog meer dan honderd andere voedselgewassen zijn. Wat zijn dat voor machten en krachten, die verstrengeld met elkaar de voedseleconomie bepalen? Het troost me wel dat we 40 miljoen boeren hebben bereikt met onze adviezen en hulp. Als wij ziek zijn gaan we naar de dokter, maar waar gaat een boer heen als zijn gewas ziek is? Dan moet er iemand zijn, die de boer kan helpen. We hebben in dertig landen zulke ‘plantendokters’ aan het werk gekregen. En vrouwen gaan overal een belangrijkere rol spelen in deze ontwikkeling. Echter, het is niet eerlijk dat zij hier vaak niet voldoende betaald voor worden.’’

Erger je ook aan mensen?

,,Aan mensen die oordelen zonder feitenkennis. Ik voel me thuis bij de groep, die zich ervan bewust is dat we niet alles weten en dat we ons stinkende best moeten doen om de aarde door te geven aan de volgende generatie. We moeten weer waarde geven aan wat echt waardevol is. En nee zeggen tegen wat onze levensbron kapot maakt.’’

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie