Polak over ontwapening Wehrmacht

LEUSDEN Iedereen kent wel de beelden van de eerste dagen na het einde van de Tweede Wereldoorlog in mei 1945. Bevrijders die feestelijk worden onthaald, blije, dansende en zingende mensen in de straten, maar ook NSB'ers die worden uitgejouwd en het incident met wild in de rondte schietende Duitsers op de Dam. Maar wat er na de capitulatie van Duitsland precies gebeurde met die 120.000 Duitse militairen die zich nog ten westen van de Grebbelinie bevonden? Ja, ze gingen weg, maar hoe precies? Tot voor kort kwam slechts een fragmentarisch beeld naar voren, een totaaloverzicht ontbrak.

Hans Beijer

TOEVALLIG Drs. Ronald Polak, 42 jaar docent geschiedenis aan SG Guido de Brès in Amersfoort, was bezig in archieven te zoeken naar documenten en stukken voor de studie van Johan de Kruijff naar het 'schijnvliegveld' in Den Treek. Hij stuitte daarbij heel toevallig in een boek van een Canadese historicus op het zinnetje dat begin mei 1945 ten zuiden van Amersfoort 12.500 Duitse soldaten werden ontwapend door slechts 2000 Engelse militairen. Die getalsverhouding was opmerkelijk én het moest dus op Leusdens grondgebied gebeurd zijn. Zijn historische nieuwsgierigheid was gewekt. Twee jaar lang heeft hij honderden militaire oorlogsdagboeken, maar ook ontelbare foto's, teksten, ooggetuigenverslagen en filmbeelden bestudeerd.

ORDELIJK Het resulteerde in een overzichtswerk dat laat zien dat de ontwapening van de Duitsers in de regel ordelijk is verlopen. Deze vond plaats in tien concentratiegebieden in West-Nederland, waaronder landgoed Den Treek in Leusden. Daar werden wapens, helmen en gasmaskers en dergelijke ingeleverd in Kamp Amersfoort en op de Leusder Heide. De Duitse soldaten bivakkeerden ongeveer twee weken in Den Treek, tijdens welke oorlogsmisdadigers er tussenuit werden gehaald, en daarna begon een ongeveer 400 kilometer lange voettocht in etappes via Den Helder en over de Afsluitdijk naar Oldenburg in Duitsland. Over deze hele operatie is goed nagedacht: door de Duitsers zelf, onder geallieerde supervisie uiteraard, de verantwoordelijkheid te geven voor de ontwapening en het verlaten van ons land, kon ondanks het ondertal van de geallieerde troepen de aftocht vrij geruisloos verlopen.

PRESENTATIE Afgelopen zaterdag werd voor een volle zaal in Kamp Amersfoort het boek van Ronald Polak gepresenteerd. Onder de genodigden onder meer het college van B&W en vertegenwoordigers van St. De Boom, St. De Treeker Eik en Rabobank Amersfoort / Eemland die dit boek financieel mede mogelijk gemaakt hebben. Het 144 pagina's tellende boek is een uitgave van de Historische Kring Leusden en verkrijgbaar bij de plaatselijke boekhandel voor 17,95 euro. Het is bewust op A4-formaat uitgegeven: de interessante historische foto's, kaarten en documenten komen zo goed tot hun recht. De onderschriften bij de afbeeldingen vormen een doorlopend verhaal, hetgeen het boek ook geschikt maakt voor mensen die meer op beeld gericht zijn.

LEZING Belangstellenden kunnen donderdag 12 april in De Koningshof in Leusden vanaf 20.00 uur de voorjaarslezing van de Historische Kring Leusden gratis bijwonen. Ronald Polak zal daar uitgebreid ingaan op de totstandkoming en inhoud van zijn boek, dat een tot nog toe onbekend stukje geschiedenis van Leusden (en de wijdere regio) en het bredere thema van de ontwapening en terugtrekking van de Wehrmacht in Nederland inzichtelijk heeft gemaakt.