Engel

Bejubelde ik vorige week op deze pagina de bevrijding van de horeca, vandaag schrijf ik Vrijheid met een hoofdletter. En zonder te knipogen, want dat is deze dagen niet zo gepast. Eerder zou ik 4 en 5 mei metaforisch verbeelden in respectievelijk gesloten en open ogen. Dus geen geknipper.

Ik laat mij deze dagen graag wat mistroostig strijkwerk aanleunen, de cello in het bijzonder. En in gedachten hoor ik ook de stem van koningin Wilhelmina: ‘Verslagen is de vijand, van oost tot west, van zuid tot noord. Verdwenen is het vuurpeloton, de gevangenis en het martelkamp. Voorbij is de nameloze druk en de u nimmer met rust latende gedachte aan vervolging, welke vijf jaren lang u heeft gekweld.’

Er waren naoorlogse jaren bij dat de familie Bosmans in mei steevast het bos introk vanaf de Appelweg, mijn ouders met ons en later wij met onze kinderen. En natuurlijk stonden we dan even stil bij De Stenen Man. Lering en vermaak kwamen op zo’n uitje heel mooi samen. Het leverde op de terugweg ook altijd interessante vragen op vanaf de achterbank. ‘Hoeveel doden?’ ‘Maar wat hadden ze gedaan dan?’
Die Appelweg bestaat niet meer. Het is de Loes van Overeemlaan geworden, ter nagedachtenis aan de liefste zuster van het Rode Kruis.

Schaamtevol moet ik bekennen dat ik op ‘haar’ laan nog geen stap heb gezet. Voor zuster Loes zal dat straatnaambordje niet gehoeven hebben, vermoed ik zo. Veel liever had ze zelf de namen van alle gevangenen van Kamp Amersfoort op de laan geschreven. ‘De blonde engel’ gaf ze brood en medicijnen, maar kon ze niet redden. Meer dan 20.000 gevangen werden gedeporteerd, zo’n 650 lieten het leven hier. In de laatste dagen voor de bevrijding van 1945 werd Kamp Amersfoort aan Loes van Overeem overgedragen. Het is daarom dat wij in haar naam geen enkele naam mogen vergeten.

Ook deze week lezen en horen we weer vele getuigenissen van de oorlog, het merendeel uit tweede of derde mond. En iedereen heeft zo zijn eigen verdriet, herinnering of gedachte te delen. Ook ik, bedacht ik me gisteravond. Door te schrijven en namen te delen, vooral. Zoals die van Jacobus Overduin, Johan Scheps, Floris Bakels, Nico van Hasselt en al die anderen. Ik heb ook nog een paar belangrijke stappen te zetten, naar de Loes van Overeemlaan 19. Naar Kamp Amersfoort, samen met mijn moeder, vrouw en kinderen. In naam van de blonde engel.

Het bezoek zal wel even uitgesteld moeten worden, want ook Kamp Amersfoort heeft te maken met de vrijheidsbeperking die corona heet, nota bene. Een ironische doch kansloze gelijkenis doemt op. Op 5 mei 2021 is het prikkeldraad immers ver weg en zijn we vrijer dan vrij. Of zoals Wilhelmina zei: ‘Mannen en vrouwen van Nederland. Onze taal kent geen woorden voor hetgeen in ons aller hart omgaat. Eindelijk zijn we weer baas op eigen erf en aan eigen haard.’

Marco Bosmans, bosmans@xmsnet.nl.