Corri Verduin: ,,Ik heb gedaan wat ik van plan was. En ik ben blij dat we de onzalige groeiplannen van Leusden hebben kunnen indammen.''
Corri Verduin: ,,Ik heb gedaan wat ik van plan was. En ik ben blij dat we de onzalige groeiplannen van Leusden hebben kunnen indammen.'' Daan Bleuel

'Ik heb me als wethouder heel eenzaam gevoeld'

5 juni 2019 om 12:45 lokaal 50 jaar Leusder Krant

LEUSDEN De Leusder Krant bestaat 50 jaar. In een serie maandelijkse artikelen blikken we terug op de achter ons liggende decennia. Maar we willen ook vooruit kijken. Naar de toekomst van de gemeente én de lokale pers. Vandaag deel 6; oud-wethouder Corri Verduin.

Daan Bleuel

Zonder die club uit ‘Zuid’ zou Leusden er héél anders uit hebben gezien.’’ Die conclusie trekt voormalig activiste, raadslid en wethouder Corri Verduin (87) als ze terugkijkt op de periode waarin ze op allerlei fronten betrokken was bij belangrijke ontwikkelingen in Leusden. Ze refereert onder meer aan de omvangrijke bouwplannen die de jonge gemeente smeedde om zich het naburige Amersfoort van het lijf te houden. Leusden ontstond in 1969 na een fusie van Hamersveld, Leusbroek en Achterveld/Stoutenburg. ,,Aanvankelijk waren er plannen om door te groeien tot 90.000 inwoners. Later werd dat bijgesteld naar 60.000 inwoners. Maar het was de bedoeling grote delen van het buitengebied vol te bouwen tot de grens met Barneveld aan toe. Gelukkig hebben we dat kunnen voorkomen’’, aldus Verduin.

ZONNEDAUW Corri Munnik streek met haar man Jan Verduin medio jaren ‘60 van de vorige eeuw neer in Leusden-Zuid. ,,Jan werkte in Amersfoort en daarom verhuisden we uit de regio Delft, Leiden naar dit deel van het land.’’ Het plan om zich hier permanent te vestigen ontstond tijdens een fietstocht door Den Treek. Verduin: ,,Jan -die diep in zijn hart het liefst veldbioloog was geworden- vond langs het fietspad Zonnedauw (een zeldzaam vleesetend plantje) en Beenbreek (een bijzondere en fraaie heideplant). Dat was voor hem doorslaggevend: ‘Hier gaan we wonen’, zei hij.’’

In Leusden-Zuid werd in de jaren ‘60 een nieuwbouwwijk ontwikkeld. Daar kocht het gezin Verduin een woning. Jan raakte steeds verder onder de indruk van de omgeving. Verduin: ,,Omdat in dit gebied twee ondergrondse kwelstromen (diep grondwater vanaf de Veluwe en vanaf De Heuvelrug) bij elkaar aan de oppervlakte komen, is er bijzondere, zogeheten 'kwelvegetatie' aanwezig. Bovendien was het buitengebied landschappelijk zeer aantrekkelijk, dankzij houtwallen, hakhoutbosjes en niveauverschillen.’’

NATUURWAARDE Dat groeiende besef over waarden van natuur en landschap droeg bij aan het verzet tegen de grootschalige bouwplannen die de nieuwe gemeente eind jaren zestig koesterde. Daarbij kwam dat in het begin van de jaren ‘70 natuurbeschermers ineens de wind in de zeilen kregen na alarmerende berichten van de Club van Rome over de staat van het milieu. De ‘hippiegeneratie’ verhief ‘terug naar de natuur’, kleinschaligheid en alternatieve leefwijzen tot zaligmakende uitgangspunten.

In Leusden-Zuid kreeg het verzet vorm via het comité ‘KNALgroen’. Verduin: ,,De afkorting stond voor Komité Natuurbehoud en Autobeperking Leusden. Die vatte onze uitgangspunten bondig samen. Overigens stuitten we in eerste instantie op veel weerstand bij de autochtone bewoners van Leusden. Die hadden weinig op met die ‘nieuwkomers met hun grote mond’. Later kregen we echter ook veel steun van met name de boeren in het gebied waar Leusden wilde gaan bouwen.’’

SUCCESSEN KNALgroen boekte een paar grote successen. Een petitie tegen de uitbreidingsplannen werd in oktober 1973 door 3.500 Leusdenaren getekend (op een bevolking die niet groter was dan 9.000 zielen). ,,Die petitie werd op het gemeentehuis aangeboden na een indrukwekkende protestmars, waaraan boeren én burgers meededen. Sommige boeren namen zelfs koeien mee’’, herinnert Verduin zich. Toenmalig wethouder Jan Wagenaar nam op het bordes van het gemeentehuis (toen gevestigd op de hoek van de Hamersveldseweg en de Burgemeester De Beaufortweg) de petitie in ontvangst. ,,Hij zag wel in dat zijn plannen onhaalbaar waren en nam ze ‘en public’ meteen terug’’, aldus Verduin. In december 1973 bevestigde het College het besluit om niet langer 'over het Valleikanaal' te bouwen.

Dat was het einde van de ontwikkelingsfasen 3 en 4 die in de aanvankelijke plannen waren voorzien. Het College wilde ze echter versneld als ‘Tweede fase’ realiseren. Het ging daarbij om de wijken die aan de overkant van Het Valleikanaal, richting Achterveld moesten komen. Verduin: ,,We waren net op tijd. Wagenaar was natuurlijk ook niet gek. Hij vermoedde al dat er weerstand zou kunnen ontstaan en wilde daarom zo snel mogelijk beginnen met bouwen over het Valleikanaal. Daar kwam na die doorslaggevende demonstratie abrupt een eind aan.’’ Ook vandaag de dag wordt het Valleikanaal nog steeds als een harde grens voor de bebouwing gehanteerd. Al vormt het nieuwe hockeycomplex aan de Horsterweg inmiddels al wel een bruggenhoofd voor mogelijke toekomstige ontwikkelingen aan de ‘verkeerde’ kant van het kanaal.

POLITIEK Corri Verduin, één van de initiatiefnemers van KNALgroen, besloot haar invloed ook binnen het politieke systeem te laten gelden. Jan was al langer politiek actief. Bij het ontstaan van de nieuwe gemeente in 1969 en de (vervroegde) verkiezingen die daarbij hoorden kwam D66 voor het eerst in de raad. Jan Verduin speelde bij de oprichting van de Leusdense afdeling van D66 een belangrijke rol. Verduin: ,,Er was veel aandacht -ook landelijk- voor die verkiezingen in Leusden, omdat het de eerste officiële verkiezingen waren waaraan het net opgerichte D66 meedeed.’’

In 1973 zochten de fracties van D66 en PvdA toenadering en gingen uiteindelijk ook met een eigen lijst de verkiezingen van 1974 in. Corri Verduin maakte in 1975 haar opwachting in de Leusdense raad, toen ze het vertrekkende raadslid Van Spaendonck -die namens D66 in de raad zat- verving. Bij de verkiezingen van 1978 haalde ze op eigen kracht een zetel voor 'Progressief Leusden' binnen. Progressief Leusden bestond uit de politieke bloedgroepen D66, PvdA, PPR en PSP. Verduin: ,,Ik kom uit een socialistisch nest. Maar ik voelde me totaal niet verwant met de mensen -zoals wethouder Jan Mandemaker- die toen bij de PvdA de dienst uitmaakten. Ik vond ze veel te conservatief.''

INVECHTEN ,,De bestuurlijke arrogantie van de andere partijen (toen nog KVP en de VVD) was ongekend’’, herinnert Verduin zich uit die tijd. ,,Ik heb me echt moeten invechten. Je kreeg bijvoorbeeld geen inzage in belangrijke stukken. Daar namen we uiteraard geen genoegen mee. Maar ik maakte me met mijn drammerige gedrag niet bepaald populair bij grote groepen autochtone Leusdenaren. Jan kwam -met zijn belangstelling voor natuur en landschap- veel bij boeren over de vloer. Als ze erachter kwamen dat hij met mij getrouwd was, kreeg hij te horen ‘daar zal je mee moeten huuz’n!’’’ Ze lacht hartelijk als ze dat vertelt. ,,Ik heb hier nog een heks hangen. Die kreeg ik ook eens bij gelegenheid. Ik heb het maar als een Geuzentitel omarmd. Maar nieuwkomers werden hier met de nek aangekeken. Zeker als je afwijkende ideeën had.’’

BESTUURLIJKE CRISIS Ondertussen ontwikkelde zich in de jaren ‘80 Leusden een bestuurlijke crisis zonder weerga. ,,Wij hoorden de verhalen over wantoestanden op het gemeentehuis natuurlijk ook. Ambtenaren kwamen ‘s avonds in het diepste geheim op bezoek om hun beklag over met name secretaris Reier van Gool te doen. Dat kon niet openlijk, want dat betekende het einde van hun carrière.’’

Maar er was uiteindelijk een politieke nieuwkomer voor nodig (Leusden ‘85) om het oude systeem succesvol open te breken. ,,Leusden ‘85 was nodig om als breekijzer te fungeren’’, erkent ze. ,,Ze waren brutaler. De manier waarop zij in de raad optraden, paste niet bij ons. Daar waren we te fatsoenlijk voor, denk ik.’’ Leusden ‘85 slaagde er in met bewijzen te komen over dubieuze gedragingen van wethouders en de ambtelijke top. Dat leidde tot het instellen van twee onderzoekscommissies van de raad die de onderste steen boven moesten krijgen. Verduin kreeg de leiding over één van de commissies, Joost de Jong (VVD) leidde de andere.

HERSTELWERKZAAMHEDEN In 1987 trad vervolgens het gehele College van Burgemeester en Wethouders successievelijk af. Secretaris Van Gool werd oneervol ontslagen. Verduin maakte deel uit van het eerste College na de crisis met Joost de Jongh (VVD) en de CDA'ers Evelien Blom en Bram Vroon. De gemeenteraad koos ervoor een College te vormen waarin ook ruimte was voor de oppositie. Voor het moment werd ervoor gekozen niet drie maar vier wethouders te benoemen. Er waren veel herstelwerkzaamheden te verrichten. Leusden ‘85 -één van de winnaars van de verkiezingen- plaatste zichzelf in de onderhandelingen buitenspel. ,,Ze hadden een te grote mond’’, analyseert Verduin.

EENZAAM ,,Ik heb me als wethouder héél eenzaam gevoeld’’, vertelt ze. ,,Dat kwam omdat de verandering grotendeels van mij moest komen.’’ Ze heeft zich ook weleens verraden gelaten gevoeld. ,,Uit pragmatische overwegingen heb ik destijds ingestemd met de ontwikkeling van ‘t Vliet (de wijk tussen het Ruige Veld en het Valleikanaal). Onder natuurbeschermers waren er grote bezwaren tegen die locatie. De plannen waren echter al in een gevorderd stadium en ik heb ermee ingestemd, omdat ik van mijn toekomstige Collegepartners de belofte kreeg dat plannen om de Tabaksteeg (nieuwe wijk in Leusden-Zuid) te ontwikkelen van de baan zouden zijn. Daarmee kwam ik bedrogen uit. Kort na mijn aantreden als wethouder bleek de Tabaksteeg hoog op de agenda te staan. Het excuus was 'dat er ambtelijk al zoveel was voorbereid dat er reëel gesproken geen weg terug meer was'. Het voelde als verraad. Jan noemde het ‘Roomse streken’. Ik heb toen bij het nemen van een besluit een minderheidsstandpunt ingenomen binnen het College. Dat was natuurlijk best een statement. Achteraf denk ik dat ik meteen had moeten aftreden. Maar ja, dan was je je politieke invloed ook meteen weer kwijt.’’

Toch kijkt Verduin met tevredenheid terug op haar carrière. ,,Ik heb uiteindelijk gedaan wat ik van plan was. We hebben in Leusden en ander geluid laten horen.’’ Concreet zette ze zich bijvoorbeeld in om meer diversiteit in het ambtenarenkorps te krijgen. ,,Ik vond dat er ruimte moest zijn voor meer progressief denkende ambtenaren.’’

CENSUUR Ook op het niveau van de voorzieningen in het dorp heeft Verduin bijgedragen aan de ontwikkelingen. ,,De nieuwkomers in Leusden wilden bijvoorbeeld een openbare bibliotheek, openbaar onderwijs, een muziekschool, voorzieningen op het gebied van sport. ,,En vergeet de kinderopvang niet, het Vrouwencafé en de speel-o-theek! Vergis je niet; Leusden-Zuid was een streng protestant dorp, onder invloed van de freule (De Beaufort). Hamersveld (het huidige Leusden-Centrum) was een streng katholiek dorp waar de invloed van de kerk groot was. Toenmalig pastoor Kitselaar nam zelfs zitting in de gemeenteraad om de katholieke invloed te waarborgen. Er was wel een bibliotheek, maar alleen die van de kerk. Maar die boeken waren wel gecensureerd. Passages die niet geschikt geacht werden voor de gemiddelde lezer, waren zwart gelakt.’’

,,Verder ben ik er trots op dat we de groei-ambities van Leusden hebben kunnen beteugelen. Die zijn van 90.000 naar 60.000 inwoners gegaan. En zo zijn we uiteindelijk overeengekomen dat 30.000 het maximum is. Ja, zonder die club uit ‘Zuid’ zou Leusden er héél anders uit hebben gezien!’’

GEZAPIG ,,We hebben flink strijd moeten voeren voor de veranderingen. Ook tegen de verdrukking in’’, zegt ze. ,,Maar we hebben de gezapigheid die de dorpen kenmerkte wel onderuit gehaald.’’ Vanuit haar nieuwe appartement kijkt ze uit over ‘t Erf in De Hamershof, waar stratenmakers bezig zijn het plaveisel te vernieuwen. Fonteintjes spuiten waterstralen en nodigen bezoekers van het winkelcentrum uit tot het spelen van spelletjes. ,,Leusden is mooi. Het is goed zo.’’

Uit het archief: Corri Verduin voert als raadslid het woord over woonwagenbeleid.
De Leusder Krant maakt in december 1973 bekend dat het College afziet van bouwplannen over het Valleikanaal na uitgebreid protest.
Daan Bleuel
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie