Kerken, boeren en de natuur: actief naar een gezamenlijke route zoeken

ACHTERVELD Kerken houden zich terecht afzijdig van de (praktische) politiek. Vaak zijn mensen het nog wel eens over abstracte doelen en uitgangspunten, maar over de weg er naartoe kunnen we stevig van mening verschillen. Een actueel en zeer belangrijk onderwerp in onze samenleving is de vraag over de zorg voor onze aarde. Duurzaamheid is daarbij een kernwoord.

Gerrit Tijmensen

Nu is dat een ook een belangrijk thema in het christelijk geloof: hoe gaan we om met de schepping zoals die ons gegeven is? En hoe verdelen we de vruchten van de aarde zo eerlijk mogelijk tussen haar bewoners?

In de Bijbel staan verhalen die daar ook al betrekking op hadden. Denk maar eens aan het verhaal van de joden in Egypte en het leiderschap van Mozes om ze weer naar hun oorspronkelijke regio terug te geleiden. Ook een beweging die met veel bloed, zweet en tranen gepaard ging. Ook toen al was Mozes bezig met de vraag hoe om te gaan met de aarde. De zorg voor de volgende generaties was een onderdeel van het denken en handelen.

ONEVENWICHTIG Christus zelf heeft heel wat verhalen gebruikt die betrekking hadden op het landleven, over zaaien en oogsten en veehouderij en visserij. Het zijn dus thema’s die altijd al dicht bij ons waren. Waarschijnlijk waren de mensen destijds meer vertrouwd met de integrale manier van leven op het platteland, al moet die tijd zeker niet worden geïdealiseerd.

We wonen in een dichtbevolkt land met bijna 18 miljoen inwoners en met heel veel mensen op deze aarde, ongeveer zeven miljard. De ontwikkelingen in wetenschap en techniek hebben het (tot nog toe) mogelijk gemaakt dat die een bestaan op onze aarde hebben. Helaas zijn goederen en kansen onevenwichtig verdeeld.

RECHTVAARDIGHEID In dat perspectief zijn de problemen in ons land een kleinigheid met wat er op andere plaatsen in wereld aan de orde is. De keren in Nederland, maar ook wereldwijd, hebben zich altijd beziggehouden met deze onevenwichtigheden. 

Hoe houden we onze aarde leefbaar vanuit een oogpunt van fysieke duurzaamheid en ook van sociale rechtvaardigheid? Hoe kijken we vanuit dat perspectief naar natuur, de productie van voedsel en goederen en de verdeling daarvan? Naar onze medeschepselen en naar de volgende generaties?

Verwacht niet van de kerken dat zij concrete oplossingen hebben voor al deze problemen, daarvoor de verschillen inzichten en opvattingen over oorzaken en gevolgen te veel. Maar de kerken kunnen wel stil staan bij de waarden die hierbij in het geding zijn. In veel kerken kent men al lang de traditie om stil te staan bij de ‘vruchten van de aarde’ bijvoorbeeld met de dankdag voor het gewas, een oogstdankviering of iets dergelijks. 

Vanuit die traditie kan dat doorgetrokken worden naar de huidige tijd. Dat betekent niet dat als we maar genoeg bidden, de problemen vanzelf worden opgelost.

OUDE ANEKDOTE Daar is een oude anekdote van toepassing. In de vorige eeuw was het traditie in Limburg om niet alleen maar in de kerk te bidden voor het gewas. Nee, op een bepaalde zondag trok de pastoor aan het hoofd van een grote processie over de velden langs de akkers om die met wijwater te zegenen voor een voorspoedige oogst. Tot hij bij een akker kwam van een boer die zijn land had verwaarloosd. Alles stond er armetierig bij. De pastoor stopte en liet zijn wijwaterkwast in de emmer en sprak tot zijn volgelingen: ‘Hier helpt geen zegening, hier moet eerst mest bij’.

Vertaald naar de huidige discussies over duurzaamheid moet er niet alleen gebeden worden, maar actief gezocht worden naar een gezamenlijke route die een evenwichtig perspectief biedt aan de verschillende uitgangspunten en belangen die aan de orde zijn. Kerken kunnen bij deze zoektocht helpen.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de gezamenlijke kerken in Leusden