Zeldzame planten zijn terug
23 februari 2020 om 16:52In natuurgebied Groot Zandbrink
LEUSDEN In het Leusder natuurgebied Groot Zandbrink waren veel zeldzame plantensoorten door verdroging verdwenen. ,,Zo'n zeven jaar geleden zijn we begonnen met het aanpakken van de verdroging om het natuurgebied in ere te herstellen", vertelt Remco Jousma, opzichter en beheerder van het 1.144 hectare grote landgoed van Stichting De Boom. De resultaten mogen er zijn, meldt de provincie Utrecht in een persbericht. Jousma: ,,Het blauwgrasland en de heide groeien weer. Het is gelukt om parnassia, vetblad, moeraskartelblad, kleverige ogentroost en witte snavelbies terug te krijgen."
Rentmeester van het landgoed Handert Scheffer weet hoe de verdroging is ontstaan: ,,De flora van Groot Zandbrink is afhankelijk van kwelwater dat vanaf de Veluwe komt. In de jaren vijftig werd de Flevopolder drooggemalen. Dat heeft een enorme invloed gehad op de grondwaterstromen en kweldruk in de Gelderse Vallei. De kweldruk nam sterk af en zo verdween een groot deel van de kwelwaterafhankelijke flora."
BIJZONDERE STATUS In de vijftig jaar erna was het gebied in erfpacht uitgegeven, werd er heel veel onderzoek gedaan en kreeg het gebied een bijzondere status. Pas een jaar of tien geleden kwam de toenmalige erfpachter toe aan het treffen van maatregelen. De erfpacht is geëindigd en het landgoed doet het beheer nu weer zelf. Jousma: ,,Toch kwam er al die tijd nog net genoeg kwelwater bij de wortels van een aantal zeldzame planten zoals de Spaanse ruiter, blauwe knoop, gevlekte orchis, kleine/ronde zonnedauw en klokjesgentiaan. Die planten wisten te overleven. Ondanks de afname van de soortenrijkdom bleef het daarom een botanisch waardevol gebied met de potentie tot herstel van verdwenen soorten, waaronder de parnassia, knopbies, vleeskleurige orchis en moeraswespenorchis."
VERDROGINGSBESTRIJDING Jousma: ,,Omdat ook de provincie Utrecht vond dat het terrein hersteld moest worden ten behoeve van de biodiversiteit, hebben we samen met de provincie en Staatsbosbeheer een ecologisch onderzoek laten doen en vervolgens de verdroging aangepakt door de waterbeheersing aan te passen.
Het landgoed is al een eind op weg met het verbeteren van het watersysteem, maar ze zijn nog niet klaar. Jousma: ,,Het blauwgrasland herstelt langzaam. De regenwaterafvoer regelen we nu handmatig. Door een oude greppel tussen de houtwallen te herstellen, kan het vele regenwater dat soms op het maaiveld blijft staan worden afgevoerd. Het water zorgt voor verzuring omdat het de kwel wegdrukt. De kwel kan zo bijna niet bij de plantenwortels komen. Door het af te voeren via de greppel kan het kwelwater de wortels van de planten beter bereiken; daardoor zijn zeldzame planten weer teruggekeerd."
EXCURSIE Groot Zandbrink is onderdeel van Landgoed De Boom. Grote delen van het landgoed zijn vrij toegankelijk, onder meer vanaf de Klompenpaden Snorrenhoefpad en Schutpad. Groot Zandbrink is één van de niet opengestelde terreinen. In het natuurgebied is er wel enkele malen per jaar een begeleide excursie vanuit het Groene Activiteitencentrum Groot Zandbrink.