Meer oog voor eenzaamheid

LEUSDEN In De Koningshof is onlangs de werkconferentie Eenzaamheid gehouden, bedoeld voor professionals en vrijwilligers die werkzaam zijn in zorg en welzijn. Het eerste deel van de door ruim tachtig deelnemers bezochte bijeenkomst bestond uit een lezing van sociaal gerontoloog prof. dr. Nan Stevens, die zich heeft gespecialiseerd in de psychologische kant van het ouder worden. ,,Onze meest fundamentele behoefte is om verbonden te zijn met anderen."

Hans Beijer

Eenzaamheid hoort bij het leven en is van alle tijden, maar als het een chronisch karakter krijgt, kan dit een zware psychische last worden voor mensen. Dit geldt onder meer voor zo'n tien procent van de ouderen boven de 65 jaar in Leusden.

In haar lezing legt Nan Stevens uit dat mensen aan verbondenheid met andere mensen hun geluk, energie, vitaliteit en veerkracht (om tegenslagen te overwinnen) ontlenen. Een ervaren tekort aan betekenisvolle relaties met andere mensen kan tot gevoelens van eenzaamheid, onzekerheid en/of depressiviteit leiden, de weerstand neemt af en men herstelt langzamer van ziektes.

TYPEN EENZAAMHEID Stevens onderscheidt emotionele eenzaamheid (gemis aan intimiteit) en sociale eenzaamheid (gemis aan gezelschap en gezelligheid). In beide gevallen kan dit leiden tot rusteloosheid en concentratieproblemen. Sociale eenzaamheid leidt tevens tot verveling, doelloosheid (waarom zou ik iets doen als ik het niet kan delen met anderen?) en zich buitengesloten voelen. Emotionele eenzaamheid leidt tot bijvoorbeeld overgevoeligheid voor de reacties van anderen.

VEERTIG-VIJFTIG PROCENT Eenzaamheid is iets van alle leeftijden. Vanaf de leeftijd van drie tot vier jaar kan het al voorkomen, maar het komt duidelijk meer voor in de (late) adolescentie (15-21 jaar) en bij 50-plussers. In die laatste groep voelt tussen de veertig en vijftig procent zich soms of vaak eenzaam. De oorzaken hiervan bij de laatste groep ontstaan door een gebrek aan een intieme vriendschap of een romantische relatie, verlies van de partner, vermindering van sociale activiteiten en/of een slechte gezondheid.

MAATWERK Om eenzaamheid aan te pakken, zul je het eerst moeten signaleren. Voor de persoon in kwestie is eenzaamheid voelbaar, maar voor de buitenwereld is deze lang niet altijd zichtbaar. Vervolgens is maatwerk nodig: ieder persoon is anders, heeft een andere achtergrond en de oorzaken van eenzaamheid kunnen variëren. Stevens heeft zelf verschillende cursussen gegeven aan ouderen. Kern van haar boodschap: wees positief naar anderen en in de eerste plaats naar jezelf, koester niet te hoge verwachtingen van vriendschappen en probeer eigen passende netwerken op te bouwen én te onderhouden.

Maar, zegt ze: ,,Je hebt altijd andere mensen nodig die positief op initiatieven reageren, die actief meewerken aan het contact, zodat het kan groeien. Mensen die met deze doelgroep op zoek gaan naar wat leuk is om samen te doen met anderen."