Kroosvaren rukt op in Leusden: 'Niet te bestrijden'

LEUSDEN/ACHTERVELD In korte tijd zijn verschillende sloten en watergangen in Leusden vol gegroeid met een dikke laag vegetatie. Het blijkt de woekerende grote kroosvaren.

Arnoud J Spaaij

De grote kroosvaren is een klein plantje van zo'n twee centimeter. De plant kan zich in twee tot drie dagen in biomassa verdubbelen is daarmee een van de snelstgroeiende planten. De varen (Azolla filiculoides) drijft op stilstaand water en lijkt op afstand op eendenkroos. Het is echter geen kroos en kan een centimeters dikke groen rode brei vormen.

De plant komt in Nederland vooral voor in Overijssel, Zuid-Friesland en Zuid-Holland. Dit jaar, zo blijkt uit meldingen van bewoners en gebruikers van met name het buitengebied van Leusden, heeft de groot kroosvaren de kop opgestoken in en rondom Leusden. Waterschap Veluwe en Vallei is bekend met de problemen en heeft inmiddels actie ondernomen. Hier en daar is op plekken de kroosvaren uit het water geschept. Of dat gaat helpen is de vraag. Omdat de varen zo ongelooflijk snel groeit, verdrijft de plant binnen enkele dagen opnieuw al het andere waterleven. Woordvoerder Edwin Spikkert van het waterschap vertelt dat men bezig is met een plan: ,,De problematiek is bekend. De plant groeit exponentieel in het gebied van Veluwe en Vallei. Juist op sommige plaatsen waar geen stroming is. Het is onduidelijk wat de oorzaak is." Bewoners noemen de waterinlaat vanuit het Valleikanaal om het grondwater op peil te houden als oorzaak. Spikkert daarover: ,,We laten al wel zo'n 5 tot 6 jaar water toe vanuit het Valleikanaal en dus denken we daar niet aan." Mogelijk zijn een verhoogde temperatuur of verspreiding door watervogels een oorzaak dat de plant nu in deze omgeving voorkomt.

Bij andere waterschappen in Nederland wordt de plant op grote schaal bestreden. Overigens met weinig succes. Spikkert: ,,In Leusden hebben we geprobeerd een soort wakken te creëren zodat licht en zuurstof weer het waterleven bereikt. Het probleem is dat de groot kroosvaren vrijwel niet te bestrijden is. Het is onmogelijk de plant overal weg te halen."

Watervogels vluchten naar andere plekken maar vissen en planten gaan door gebrek aan zuurstof en licht dood. Als de plant zelf over enige tijd afsterft gaat de massa rotten. Dat leidt weer tot stank. Bekend is dat de aaneengesloten laag op het water, vooral door kinderen, nog wel eens wordt aangezien als een pad. Dat leidt dan onvermijdelijk tot een nat pak.

De kroosvaren is mogelijk in de vorige eeuw uit Amerika geïmporteerd voor aquaria en vijvers. Maar ooit kwam de plant in Europa veel voor. De plant leeft in symbiose met de cyanobacterie Anabaena azollae. Die kan de stikstof uit de lucht binden, waardoor deze beschikbaar komt voor de plant. Mogelijk ook een verklaring voor het succes.