Burgemeester Gerolf Bouwmeester van Leusden houdt zijn toespraak.
Burgemeester Gerolf Bouwmeester van Leusden houdt zijn toespraak. Rinus van Denderen

Burgemeester Bouwmeester in toespraak: ,,Verhalen uit de oorlog blijven vertellen’’

5 mei 2021 om 11:40 Maatschappelijk

LEUSDEN/AMERSFOORT Burgemeester Gerolf Bouwmeester heeft tijdens de Dodenherdenking op begraafplaats Rusthof en Kamp Amersfoort gisteravond (dinsdag 4 mei) benadrukt dat het belangrijk is om de verhalen uit de Tweede Wereldoorlog te blijven vertellen.

door Daan Bleuel 

,,Dankzij die verhalen blijven we ons bewust van wat er gebeurd is. En bewust van waartoe mensen in staat zijn’’, aldus de Leusdense burgemeester tijdens de plechtigheid waar onder anderen ook de Amersfoortse loco-burgemeester Willem-Jan Stegeman bij aanwezig was. 

STILLE TOCHT Tijdens de jaarlijkse herdenking van de slachtoffers van de oorlogsjaren ‘40-‘45 wordt een Stille Tocht gehouden van het voormalige interneringskamp Amersfoort naar begraafplaats Rusthof, waar ook vele slachtoffers -soldaten en burgers- van het Nazi-regime hun laatste rustplaats vonden. 

Bouwmeester zei het belangrijk te vinden de verhalen uit die tijd levend te houden, om te voorkomen dat we ooit weer in zo’n situatie verzeild raken. Juist omdat de generatie die de oorlog zelf nog meemaakte en daarover zou kunnen vertellen, langzaam verdwijnt. ,,Er komen steeds meer mensen bij die van ‘na de oorlog’ zijn’’, aldus Bouwmeester.

ILLEGALE POSTBODE Hij bracht het verhaal in herinnering van boer Evert Reemst die met paard en wagen dagelijks schillen ophaalde bij Kamp Amersfoort, dat door de Duitsers als gevangenenkamp werd gebruikt. Het destijds 7-jarige zoontje van Reemst, Jan, smokkelde briefjes in en uit het kamp. Het bleef onopgemerkt, waardoor de kleine jongen geruime tijd de illegale postbode van de gevangenen was.

,,Jan hoorde en zag gruwelijke dingen’’, vertelde Bouwmeester. ,,Hij was jonger dan jullie.’’ (Bij de toespraak van de burgemeester waren scholieren aanwezig tot wie hij zich in het bijzonder richtte). ,,Maar dankzij Jan en zijn vader kregen de dierbaren van de gevangenen een teken van leven. Zo hielden ze hoop op een weerzien.’’

HELDENDADEN Bouwmeester complimenteerde de Leusdense historica José Huurdeman die het verhaal van Evert en Jan van Reemst in boekvorm vastlegde. ,,Het is één van de vele verhalen over heldendaden waartoe gewone mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog in staat bleken’’, aldus Bouwmeester. 

(Tekst gaat verder onder de foto)


De Stille Toch houdt halt bij het monument De Stenen Man bij voormalig Kamp Amersfoort - foto: Rinus van Denderen

De burgemeester haalde ook een heel ander verhaal aan. Dat van Fokko Dettmer die als vier-jarige niet begreep waarom mensen op het schoolplein ‘achteruit deinsden als ze hem zagen’. ,,Alsof ze stonken, of een besmettelijke ziekte hadden.’’

LANDVERRADER Pas na zijn pensionering voelde Dettmer de ruimte om zijn verleden te onderzoeken. Toen bleek dat zijn vader bewaker was geweest in Kamp Amersfoort en daardoor werd gezien als ‘landverrader’. Bouwmeester: ,,Stel je eens voor dat je dat hoort over je eigen vader.’’ Maar zijn vader was niet alleen bewaker, hij bleek ook gevangenen te hebben getreiterd, mishandeld en zelfs vermoord te hebben. ,,Fokko werd zo ook een slachtoffer van zijn eigen vaders gruwelijke daden’’, concludeerde Bouwmeester. Hij verwees daarmee naar het feit dat oorlogservaringen psychische gevolgen kunnen hebben tot in de tweede en zelfs de derde generatie. 

Wij zijn van na de oorlog. Samen kunnen we ervoor zorgen dat dat zo blijft

En verder stond Bouwmeester stil bij het werk van voormalig journalist en onderzoeker Remco Reiding die er zijn levenswerk van maakt om de verhalen van Russische slachtoffers van het schrikbewind in Kamp Amersfoort ‘compleet te maken’. Reiding slaagde er inmiddels ruim 200 keer in om doden te identificeren en de families in te lichten over de plek waar de stoffelijke resten van hun geliefden begraven liggen.

SOVJET EREVELD ,,Pas na 59 jaar hoorden Nadezjda, Alexandra en Valentine dat hun vader Dmitri Chmel op 12 juni 1945 in een Amerikaans legerhospitaal overleed en hier op het Sovjet-Ereveld in Leusden ligt begraven. Dankzij het tomeloze speurwerk van Reiding heeft Dmitri Chmel een gezicht en een geschiedenis gekregen en kunnen zijn drie dochters het eindelijk een plek geven.’’

Bouwmeester onderstreepte daarmee het belang van het werk dat geschiedschrijvers en onderzoekers doen. ,,Dankzij historici en onderzoekers als José Huurdeman en Remco Reiding krijgen feiten betekenis en worden herinneringen verhalen.’’

‘VAN NA DE OORLOG’ Die verhalen moeten er volgens Bouwmeester mede voor zorgen dat we ‘van na de oorlog’ blijven. ,,Die verhalen doen ons beseffen wat een oorlog met mensen doet. Eren, respecteren, ervan leren. Niet oordelen zonder iemand te kennen. Open staan voor andere ideeën en opvattingen. Wij zijn van na de oorlog. Samen kunnen we ervoor zorgen dat dat zo blijft’’, aldus Bouwmeester. 

(Video: Gemeente Leusden)


SOCIAL MEDIA De Leusdense burgemeester hekelde in dat kader het gedrag dat sommigen op social media, maar ook op straat, laten zien. ,,Anderen intimideren of bedreigen, vanuit een ideaal, vanuit onvrede of uit verveling. Als je een grote mond hebt, word je gehoord. Dat kan nooit de bedoeling zijn geweest van strijden voor vrede en vrijheid.’’

,,Volg niet kritiekloos populaire ideeën’’, sloot Bouwmeester zijn toespraak af: ,,Bedenk wat de gevolgen van een keuze kunnen zijn. Nu en later, Voor jezelf, voor een ander én voor de samenleving. Laten we met elkaar verantwoordelijkheid nemen voor onze vrijheid. Laten we al deze belangrijke verhalen blijven vertellen. Aan elkaar en aan hen die na ons komen.’’

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie